مقدمه ای بر زئولیت
امروزه بیش از هر زمانی نیاز به افزایش تولید محصولات کشاورزی احساس میشود، اما با توجه به محدودیتهای زمین، آب و مصائب تخریب خاک، این امر با چالشهای جدی روبه رو شده است. از گذشته تا کنون کشاورزی برای رفع مشکلات خود از سایر علوم همانند شیمی، فیزیک، هیدرولوژی، مکانیک و زمین شناسی بهرهبرداری کرده و از دست آوردهای انها وام گرفته است. علم زمین شناسی با یافتن و شناساندن منابع مطمئن برای جبران کمبودهای موجود در زمینهای کشاوری همواره قدم بزرگی برداشته است. از جمله مثالها در این رابطه شناسایی منابع فسفات، پتاسیم و حتی لئوناردیت است که هریک به نحوی باعث پایداری در تولید شده است. یکی از جدیدترین منابع معدنی معرفی شده زئولیت است که به دلیل ویژگیهای منحصر به فردش به نام ماده جادویی معروف شده است. وجود منافذ ساختاری بسیار زیاد در کنار بارسطحی بزرگ مهمترین مشخصه زئولیت است که توانایی بالقوه مناسبی به آن برای جذب آب و انواع کاتیون ها داده است. با این ویژگیهاست که استفاده از زئولیت در صنایع گوناگون از جمله کشاورزی و محیط زیست گسترش یافته است.
هرچند استفاده از زئوليت ها سابقه طولانی دارد، اما شناسايي علمي ویژگیهای زئوليت ها توسط دانشمندان به چند قرن اخیر مي‌گردد. در گذشته زئوليت به صورت واحدهای ساختمانی همانند بلوك با ابعاد بزرگ تهیه می شد که براي ساختن بناهاي عظيم استفاده ميگردید. در این ساختمان‌ها از قابلیت ذخيره گرما و همچنین جذب آب زئولیت براي تنظيم دما و رطوبت بهره مي بردند.
عموما زئوليت ها به دو صورت طبيعي و مصنوعي وجود دارند كه تا كنون حدودا ۸۰ نوع زئوليت طبيعي و بيش از ۱۵۰ نوع زئوليت مصنوعي کشف و تولید شده است. معادن زئوليتهاي طبيعي در نقاط مختلف دنيا مانند آمريكا، روسيه، ایتالیا، ژاپن، آفريقاي جنوبي، تركيه و… شناسایی شده است. در ایران نیز معادن زئولیت در نقاط مختلف کشور همانند سمنان، سيستان و بلوچستان، كرمان، آذربايجان، يزد، خراسان و… به ثبت رسیده شده است. فراواني و قيمت نسبتاً ارزان، سهولت دسترسي در کنار ساختار شيميايي منحصر به فرد با خواص قابل كنترل و اصلاح پذیر از عوامل اصلي و تعيين كننده گسترش مصرف زئولیت در صنایع مختلف و کشاورزی است.
